Nowa procedura karna, czy będzie kontradyktoryjnie i szybko ?

W dniu 1 lipca 2015 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 1248 ze zm.). Nowelizacja ta wprowadza niejako nowy model procesu karnego, który ma opierać się na dwóch filarach – kontradyktoryjności oraz szybkości. Ustawodawca założył bowiem, iż sprawy karne w toku postępowania sądowego mają być niejako pojedynkiem uczestników na argumenty i dowody. Z jednej strony występować ma bowiem prokurator wraz z dowodami zebranymi w toku postępowania przygotowawczego, z drugiej zaś oskarżony wraz ze swoim obrońcą. Rola Sądu ograniczać ma się wyłącznie do oceny, która ze stron ma rację, w oparciu o przeprowadzone dowody. Rozwiązanie takie zagwarantowano m.in. przez zmianę przepisu art. 167 kodeksu postępowania karnego (zwany dalej k.p.k.). Norma ta zakłada, że to nie Sąd, a same strony przeprowadzają dowody w sprawie. A więc to oskarżony i jego obrońca oraz prokurator mają zdobywać dowody oraz wskazywać świadków, którzy posiadają wiedzę na temat sprawy, a następnie zadawać im pytania mające znaczenie dla jej rozstrzygnięcia. Sąd prowadzący postępowanie może dopuścić dowód z urzędu tylko w wyjątkowych wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami.

Oznacza to, że Sąd rozpoznający sprawę został zwolniony z obowiązku poszukiwania dowodów w celu ustalenia stanu faktycznego sprawy, do czego zobligowany był do tej pory. Dotychczas w praktyce wyglądało to tak, że to sam Sąd poszukiwał dowodów, w sytuacji, gdy okoliczności faktyczne nie zostały dostatecznie wyjaśnione. Strony pozostawały najczęściej w tym zakresie bierne, zaś w przypadku niekorzystnego dla siebie wyroku, wnosiły apelację w której zarzucały brak należytej aktywności Sądu. W celu uniknięcia takiej sytuacji w nowym modelu procedury karnej wprowadzono przepis art. 427 § 4 k.p.k., który wyłącza możliwość podnoszenia w apelacji zarzutu nieprzeprowadzenia przez Sąd dowodu z urzędu lub braku należytej aktywności Sądu. To wyłącznie na stronach postępowania spoczywa ciężar udowodnienia stanu faktycznego sprawy.

Drugi z filarów – szybkość nowego procesu karnego, opiera się na zmianie postępowania przed Sądem odwoławczym. W dotychczasowym modelu Sąd II instancji uznając zasadność zarzutów podniesionych w apelacji w większości przypadków zobligowany był do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W ten sposób jedna sprawa mogła być rozpoznawana kilka, a nawet kilkanaście razy przez Sądy obu instancji. Sądy odwoławcze nie mogły bowiem przeprowadzać dowodów co do istoty sprawy, a zatem dokonywać ustaleń stanu faktycznego odmiennie od Sądu I instancji. Zmieniony przepis art. 452 k.p.k. dopuszcza możliwość przeprowadzenia dowodów przez Sąd odwoławczy. Co więcej znowelizowano przepis art. 437 § 2 k.p.k., który zakłada, iż Sąd II instancji może uchylić wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko i wyłącznie w przypadku, gdy zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w sytuacji gdy zachodzi kwalifikowana wada prawna wyroku (tzw. bezwzględna przyczyna odwoławcza). W pozostałym zakresie to Sąd II instancji zobligowany jest wydać orzeczenie merytoryczne – a zatem wypowiedzieć się co do winy oskarżonego i ewentualnie wymierzonej kary.

Nowa procedura karna nakłada na strony postępowania szereg nowych obowiązków, które do tej pory na nich nie ciążyły. Dotyczy to nie tylko organu prokuratorskiego, ale także oskarżonego i jego obrońcy. O ile organ prokuratorski dysponuje całym aparatem państwowym umożliwiającym mu zbieranie dowodów, o tyle oskarżony i jego obrońca musi czynić to na własną rękę. Tylko i wyłącznie należycie podjęta obrona od samego początku postępowania, gwarantuje oskarżonemu ochronę jego praw.

Informujemy, iż Kancelaria Adwokacka Adwokata Tomasza Borowca specjalizuje się w prowadzeniu obrony w sprawach karnych.

Dodał: Adwokat Tomasz Borowiec
W dniu: 01-07-15
Opublikowano w kategorii: Prawo karne