Czy wiesz kiedy możesz podzielić majątek wspólny powstały w czasie trwania małżeństwa?

W dacie zawarcia związku małżeńskiego miedzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa (art. 31 §1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego). Obejmuje ona, co do zasady wszystkie przedmioty i prawa majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa, w tym m.in. otrzymywane przez poszczególnych małżonków wynagrodzenia za pracę, kupione nieruchomości, przedsiębiorstwa, samochody.

Do czasu trwania wspólności majątkowej nie ma możliwości podziału uzyskanych przez małżonków składników majątkowych. Powyższe oznacza, iż małżonkowie do czasu ustanowienia rozdzielności nie mogą podzielić się między sobą nabytymi rzeczami. Również rozporządzenie poszczególnymi składnikami majątkowymi wymaga, co do zasady zgody obydwu małżonków.

O ile w przypadku prawidłowo funkcjonującej rodziny powyższe ograniczenia nie są uciążliwe, o tyle w przypadku osób, które podjęły decyzję o rozstaniu, zarządzanie majątkiem wspólnym oraz korzystanie z majątku wspólnego często wiąże się z dużymi utrudnieniami.

Wspólność majątkowa między małżonkami może ustać na trzy podstawowe sposoby:

1. orzeczenie przez sąd rozwodu lub separacji. Wyrok orzekający rozwód lub separację pociąga za sobą skutek w postaci ustania wspólności majątkowej. Orzeczenie sądu musi być prawomocne, co oznacza, iż nie służy od niego apelacja (upłynął termin do jej wniesienia lub sąd II instancji rozpoznał już środek odwoławczy). Często zdarza się, iż postępowania rozwodowe ze względu na zakres kognicji sądu (m.in. badanie winy w rozkładzie pożycia, uregulowanie miejsca zamieszkania dzieci, kontaktów dzieci z rodzicami, alimentów itp.) znacznie przedłuża się w czasie. W okresie tym między małżonkami dochodzi do dalszych konfliktów na podłożu finansowym. Do czasu prawomocnego orzeczenia rozwodu małżonkowie nie mogą bowiem podzielić swojego majątku wspólnego.
2. zawarcie między małżonkami umowy o ustanowieniu rozdzielności majątkowej (tzw. intercyzy). Umowa o rozdzielności majątkowej wymaga formy aktu notarialnego. Rozwiązanie to jest możliwe między małżonkami, którzy pozostają zgodni co do woli ustania między nimi wspólności majątkowej. Umowa taka wymaga bowiem zgodnego działania obydwojga małżonków. Zarówno trwanie sprawy rozwodowej przed sądem, jak również okoliczność, że dotychczas nie wszczęto jej w ogóle, nie ma wpływu na możliwość zawarcia umowy o ustanowieniu rozdzielności.
3. orzeczenie przez sąd rozdzielności majątkowej miedzy małżonkami z ważnych powodów. Rozwiązanie to jest możliwe w sytuacji, gdy małżonkowie lub jedno z nich, nie jest zainteresowane zawarciem umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej, zaś sprawa o rozwód (separację) nie została jeszcze wszczęta lub ze względu na zakres podniesionych twierdzeń i wniosków dowodowych przeciąga się w czasie. Z powództwem o ustanowienie rozdzielności majątkowej wstępuje się do sądu rejonowego niezależnie od sprawy rozwodowej. Warunkiem ustanowienia rozdzielności majątkowej jest wystąpienie ważnych powodów. Rozdzielność majątkowa następuje w dacie wskazanej przez sąd w orzeczeniu (w tym z datą wsteczną).

Ustanowienie rozdzielności majątkowej jest podstawą do dalszego uregulowania sytuacji majątkowej małżonków. Małżonkowie (lub byli małżonkowie) mogą dopiero wówczas podzielić się majątkiem nabytym w czasie trwania wspólności. Sam podział majątku wspólnego następuje bądź w drodze orzeczenia sądowego, bądź na podstawie umowy o podział majątku wspólnego – zawartej przed notariuszem.

Przykład: Jan Kowalski zawarł z Karoliną Nowak związek małżeński w dniu 2 sierpnia 1990 r. W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie nabyli nieruchomość gruntową położoną w dzielnicy Mokotów m. st. Warszawy. Na nieruchomości tej wybudowali dom o powierzchni 140 m kw., w którym wspólnie zamieszkiwali. Ze względu na problemy alkoholowe Jana Kowalskiego, Karolina Nowak w dniu 1 marca 2017 r. wystąpiła do Sądu Okręgowego w Warszawie o rozwód z wyłącznej winy męża. W trakcie trwania sprawy rozwodowej Jan Kowalski zawarł cztery umowy pożyczki w instytucjach para bankowych bez wiedzy i zgody swojej żony. Środki finansowe w łącznej kwocie 24 tys. zł.  przeznaczył na zaspokojenie wyłącznie własnych potrzeb, w tym w szczególności na zakup alkoholu. Karolina Nowak nie chcąc oczekiwać na prawomocne orzeczenie rozwodu wystąpiła do Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z powództwem o ustanowienie między małżonkami rozdzielności majątkowej. W uzasadnieniu pozwu wskazała, iż małżonek trwoni majątek wspólny. Wyrokiem z dnia 1 października 2018 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie orzekł rozdzielność majątkową stron. W uzasadnieniu orzeczenia wskazał, iż zaciąganie zobowiązań finansowych przez jednego z małżonków i przeznaczanie tak uzyskanych środków wyłącznie na własne zbytkowe potrzeby stanowi ważną przyczynę w rozumieniu przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Powyższe orzeczenie sądu umożliwiło Karolinie Nowak wystąpienie do Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z wnioskiem o podział majątku wspólnego.

Uprzejmie informujemy, iż Kancelaria Adwokacka Adwokata Tomasza Borowca zajmuje się regulowaniem spraw majątkowych małżonków oraz byłych małżonków.

Dodał: Adwokat Tomasz Borowiec
W dniu: 10-12-18
Opublikowano w kategorii: Prawo cywilne